Natuur

Met de Weerribben werd de kachel aangemaakt - en nog meer wetenswaardigheden over dit natuurgebied

  • Geschreven door Erik
  • 4 minuten opladen
  • 13079 x bekeken

Met Weerribben en Wieden maakten ze vroeger letterlijk de kachel aan. Eeuwenlang verwarmden mensen hun huizen met turf uit wat nu Nationaal Park Weerribben-Wieden heet. Het gebied dankt het karakteristieke landschap vol weren en ribben aan die menselijke behoefte aan warmte. “Dit is niet alleen een natuurgebied, maar ook een cultuurgebied: alles wat je ziet, is ooit door mensen aangeraakt”, zegt boswachter Denny Kroeze van Staatsbosbeheer. Hij vertelt je in zijn tour alle ins en outs over dit prachtige natuurgebied.

Virtuele excursie Weerribben
Bekijk video
Boswachter Denny Kroeze vertelt
Boswachter Denny Kroeze vertelt

Hij staat op een smalle strook land in ‘zijn’ Weerribben. De blauwe lucht kleurt het water dat aan beide kanten van de strook rustig voortkabbelt. Niets verraadt dat arbeiders hier honderden jaren geleden beulswerk verrichtten. Zij maakten het landschap dat bezoekers van het gebied zo bewonderen. “Turfstekers haalden de turf uit wat nu waterpartijen zijn. Die noemen we de weren. Turf legden ze op de kant om te drogen. Dat zijn nu de ribben. In het landschap zie je dat patroon nog heel mooi”, vertelt boswachter Kroeze.

Gouden Eeuw

De Romeinen ontdekten al dat turf een prima brandstof was. Toen de bevolking in de Middeleeuwen groeide, nam de populariteit van turf toe. En dat veranderde de moerassige veengebieden in onder meer Overijssel ingrijpend. Daar vormden afgestorven planten na vele eeuwen een metersdikke veenlaag die waardevol bleek. Onder meer in de Gouden Eeuw ging turf uit Weerribben massaal, per schip over de Zuiderzee, naar het westen van het land. “In een periode van 35 jaar werden de hele Weerribben verveend. Echte veenarbeiders trokken daarna door naar Friesland. Mensen die achterbleven in dit gebied moesten op zoek naar een andere manier van inkomsten.”

De Spinnekopmolen omgeven met prachtige natuur
De Spinnekopmolen omgeven met prachtige natuur

Hoogtes en laagtes

Een van die nieuwe activiteiten veranderde het decor van Weerribben opnieuw, vertelt Kroeze. “Na die periode van vervening groeiden veel waterpartijen dicht dankzij krabbenscheer, lisdodden en later ook rietstengels. Daarom zie je in de Weerribben hoogtes en laagtes in het landschap. De hoogtes zijn de oude legakkers, de weren. Laagtes herken je aan een wat bruinige kleur. Dat zijn de dichtgegroeide waterpartijen die trilveen werden en dat zorgt ervoor dat rietstengels opkomen.”

'Op zonnige dagen groeit riet soms wel tien centimeter per dag.’

Riet schiet omhoog

Riet bezorgde achterblijvers een nieuwe bron van inkomsten. Nog steeds verdienen honderden mensen een boterham aan die kaarsrechte stengels. Rietsnijders dragen ook bij aan het voortdurend veranderende landschap. Wie in het vroege voorjaar de Weerribben bezoekt, kijkt uit over eindeloze rietvelden. Een paar maanden later bestaat dat uitzicht uit metershoog riet. “Riet houdt van natte voetjes en daarom zie je overal in het gebied molentjes die zorgen voor de bevloeiing van de rietvelden. Op dagen dat de zon goed schijnt, schieten de stengels de lucht in. Soms wel zeven tot tien centimeter per dag.”

Varen door hoger wordend riet
Varen door hoger wordend riet

Bloemrijke graslanden

Buiten de rietvelden en waterpartijen bestaat de Weerribben ook uit bloemrijke graslanden. “Dat zijn hele kwetsbare terreinen”, zegt Kroeze over de landerijen die in het voorjaar prachtig tot bloei komen. “Je ziet dan bijvoorbeeld veel rietorchissen, een prachtig soort orchidee. De Weerribben trekt sowieso bijzondere soorten flora en fauna aan. De visotter leeft hier, ijsvogels komen hier graag en je ziet veel libelles en juffers”, vertelt de boswachter.

'Maai je niet, dan verandert hier alles in bos.’

Maaien in zomer en winter

De kwetsbare hooilanden worden in de nazomer gemaaid met hele lichte machines. Die beschermen de natuur en zakken bovendien niet weg in het drassige veen. Naast het zomermaaien is ook het wintermaaien belangrijk in Nationaal Park Weerribben-Wieden. In de koudste maanden van het jaar staat het rietsnijden op het programma. Maaien is cruciaal voor de toekomst van het gebied, zegt Kroeze. “Maai je niet, dan verandert hier alles op termijn in bos”

Rietsnijder aan het werk
Rietsnijder aan het werk

Lichte houtsoorten

Ook nu groeien uiteraard bomen in Weerribben-Wieden. “Dat zijn vooral lichte houtsoorten zoals elzen, berken en wilgen. Zwaardere bomen zakken letterlijk en figuurlijk weg in het veen. Eiken en beuken kom je daarom bijna niet tegen in dit gebied.”

Virtuele Excursie

Wil je dit hele verhaal en nog veel meer interessante informatie over de Weerribben met beeld bekijken? Dat kan! In onderstaande video vertelt Denny Kroeze, in een virtuele excursie, de wetenswaardigheden over de Weerribben. Een echte aanrader!

Boswachter Denny Kroeze van Staatsbosbeheer
Boswachter Denny Kroeze van Staatsbosbeheer