Typisch Overijssel

De oorsprong van het paasvuur

  • 4 minuten opladen
  • 10956 x bekeken

Tuurlijk – er zijn verschillende tradities te bedenken die onlosmakelijk zijn verbonden met de provincie Overijssel. Maar de beroemde paasvuren zijn hiervan misschien wel het meest bijzondere voorbeeld. Iedere Eerste Paasdag, en op enkele locaties op Tweede Paasdag, verlicht zo'n groots vuur de Overijsselse horizon. Een schouwspel waar zowel locals als toeristen op afkomen. Logisch, want een paasvuur is iets wat je óóit moet hebben gezien.

Voor inwoners van de provincie Overijssel is er eigenlijk geen betere manier om Eerste Paasdag af te sluiten dan met en groots en uitbundig paasvuur. En niet alleen het vuur zelf is een garantie voor spektakel. Ook de omringende menigte geeft je dat ultieme gevoel van samenzijn – en dat is vooral tijdens dit soort feestdagen erg belangrijk.

Een christelijke oorsprong

De vuren komen niet alleen in Nederland voor. Ook in Zwitserland, Denemarken en Duitsland zijn voorbeelden te noemen van dit volksgebruik. Ieder land en regio houdt er daarbij eigen subrituelen op na. In het Duitse Seestermühe wordt er bijvoorbeeld altijd een pop van stro verbrand.

Ook de genoemde oorsprongen van de paasvuren lopen uiteen. Sommige mensen stellen dat het vuur symbool staat voor de crematie van Julius Caesar, waar anderen beweren dat zo'n vuur een steunbetuiging is aan verschillende, Germaanse goden.

De meest genoemde oorsprong van het bijzondere fenomeen ligt echter beslagen in het belang dat van oudsher wordt meegegeven aan de begrippen vuur en zon. Deze twee warmtebronnen spelen namelijk vaker een rol in verschillende, religieuze rituelen. Er zijn bijvoorbeeld aanwijzingen waaruit blijkt dat de Hebreeën in een ver verleden al heilige vuren creëerden, welke voor hen een uitstraling van goddelijkheid hadden. De vroege Christenen vierden Pasen met licht, zo blijkt uit de werken van de eerste, Christelijke schrijvers. Hierin wordt bijvoorbeeld gesteld dat de Romeinse keizer Constantijn de Grote, naar verluidt geboren in het jaar 273 na Christus, opdracht gaf om rond Pasen de complete stad te verlichten. En hij was niet de enige. In andere geschriften staat dat Gregorius van Nyssa, een christelijke bisschop die van 235 tot 394 na Christus leefde, er een soortgelijke opvatting op nahield.

Licht versus donker

Waarom zowel Constantijn de Grote als Gregorius van Nyssa zo'n belang hechtte aan het contrast tussen licht en donker, is waarschijnlijk omdat de twee begrippen symbool stonden voor leven en dood. Door een stad in de nacht te verlichten, werd deze net zo helder als de dag. Symbolisch gezien won daarmee het leven van de dood.

Waarom dit dan precies op Eerste Paasdag moest gebeuren, is weer terug te halen op het oorspronkelijke verhaal van Jezus Christus en diens wederopstanding. Tenslotte vieren we met Pasen hoe Jezus opstond uit de dood: het licht overwon. Het vuur staat dus, als we de Christelijke geschiedenis er op nahouden, symbool voor Jezus Christus, die dan ook wordt omschreven als 'het licht van de wereld'.

Het hoogste paasvuur

Hoewel de traditie niet overal heeft standgehouden en de verhalen over de oorsprong verschillen, is dit wél het geval in bepaalde delen van Nederland. Grote vuren zijn te vinden in de provincie Drenthe, in het noordoosten van Gelderland, vlakbij de stad Groningen en natúúrlijk in Overijssel. Het grootste paasvuur vind je in het plaatsje Espelo. Deze versie is het hoogste paasvuur en wist in 2012 een hoogte van maar liefst 45 meter te halen. En hoewel de variant in Denekamp misschien niet het grootste paasvuur is, zijn het de tradities rondom het vuur die hier van belang zijn. Zo is het fenomeen paasstaak slepen hier een hele happening, waarbij men weken en soms zelfs maanden voor ontbranding al takken naar de plek van het toekomstige paasvuur brengen. Een fraai stukje folklore!

Paasbult Espelo
Paasbult Espelo

Pasen in Overijssel

Naast het paasvuur worden er vele andere activiteiten gehouden met Pasen in Overijssel.